halli kahi aavdatach nahi ki kay !!!

कधि कुठे न भेटणार

कधि कुठे न भेटणार
कधि न काहि बोलणार
कधि कधि न अक्षरात
मन माझे ओवणार

निखळे कधि अश्रू एक
ज्यात तुझे बिंब दिसे
निखळे निःश्वास एक
ज्यात तुझी याद असे

पण तिथेच ते तिथेच
मिटुनि ओठ संपणार
व्रत कठोर हे असेच
हे असेच चालणार

गीत-इंदिरा संत
संगीत-गजानन वाटवे
स्वर-रंजना जोगळेकर

शेवटचा अध्याय..........पु.लं.

'हॉस्पीटल'हा शब्द ऐकला की माझ्या काळजाचा (की हृदयाचा?) ठोका चुकतो.त्यामुळे डॉक्टरांनाही मी आजारी असल्याचं घोशित करणं सोपंजातं... साध्या डासाच्या रक्तानंदेखील मला गरगरतं. पूर्वी एस.टी. च्या मोटारीखाली आलेली म्हैस बघण्यासाठी पुढेसरसावलेला मी रक्ताचा ओघळ पाहून मागे परतलो होतो...हॉस्पीटलमधे जायचे प्रसंगही तसे माझ्यावर कमीच आले. नाही म्हणायला आमच्याकडे ' दुश्यंत' नावाचा कुत्रा जेव्हा होता, तेव्हा त्यानं केलेल्या स्वागतात सापडलेल्या पाहुण्यांना भेटायला (संबंध बिघडू नयेत म्हणून) मी हॉस्पीटलमधे गेलो होतो! यावेळी मात्र मामला वेगळा होता. माझी प्रकृती थोडी नरम वाटल्यामुळे (किंवा कुठलीही गोश्ट मी नरमपणे घेत नसल्यामुळे) मंडळींनी मला हॉस्पीटलमधे नेण्याचा 'घाट' घातला. (अलीकडे 'वळण' जरी 'सरळ'पणाकडे 'झुकत' असलं, तरी 'घाटा'चा 'कल' मात्र अजूनही अवघडपणाकडेच आहे हे यावेळी माझ्या लक्शात आलं.) हॉस्पीटलमधे जायचा पूवार्नुभव फारसा नसल्यामुळे मी काय काय गोश्टी बरोबर नेता येतील, याचा विचार करू लागलो... पण मी नेसत्या वस्त्रानीशीच जायच आहे आणि कपड्यांची पिशवी मागाहून येईल असा खुलासा मला करण्यात आला. बाहेर पडताना मात्र मला उगाचच एच. मंगेशरावांनी बटाट्याच्या चाळीचं शिश्ट्मंडळ पाठवताना लावलेली 'ओ दूर जानेवाले' ची रेकॉडर् आठवली. हॉस्पीटलच्या खोलीत दाखल झाल्यावर मात्र, मी स्वतःवर आजारपण बिंबवण्याचा वगैरे प्रयत्न करायला लागलो. (उगाच डॉक्टरांचा हिरमोड होऊ नये म्हणून!)
डॉक्टर तपासत असताना मी चेहरा शक्य तितका गंभीर ठेवला होता. अथार्त मला तपासणा-या डॉक्टरचा हिरमोड झाला नसावा, हे तो त्याच्या सहका-यांशी ज्या अगम्य भाषेतून बोलला, त्यावरून मी ताडलं. (बारा भाषांमधे मौन पाळता येणा-या आचार्य बाबा बर्व्यानच्या सान्निध्यात काही काळ गेल्यामुळे काही अगम्य भाषांमधल्या संभाषणाचा रोख कुठे असावा, हे मी ओळखू शकत होतो. हे डॉक्टसर् जी भाषा बोलतात तिला 'मेडिकल लँग्वेज' म्हणतात आणि ती इंग्रजीच्या बरीच 'जवळून' जाते हे मी तुम्हांला खात्रिपूर्वक सांगतो!) ... त्यानंतर काही वरिषठ डॉक्टरांनीही येऊन मला तपासलं. आता माझी खात्रि झाली की आजार खरोखर गंभीर असावा आणि मी चेह-यावर गांभीर्य नाही आणलं तरी चालेल. अशा रीतीनं माझं हॉस्पीटलमधलं बस्तान बसू लागलं, बसत होतं - एवढ्यात नकळतपणे - मला हॉस्पीटलमधे दाखल केल्याची 'बातमी फुटली'! (फुटते ती बातमी आणि फुटतो तो परीक्शेचा पेपर अशी एक आधुनिक व्याख्या मी मनाशी जुळवू लागलो.) पण काय सांगू? बातमी फुटल्याबरोबर मला भेटायला अनेक मंडळी येऊ लागली. 'व्यक्ती तितक्या प्रकृती' हे जेवढं खरं आहे तेवढंच 'व्यक्ती तितके सल्ले' हे माझ्या लक्शात आलं.किंबहुना 'एका व्यक्तीमागे दहा सल्ले, तर अमुक व्यक्तीमागे किती' अशी गिणतंही मी मनात सोडवू लागलो. (मला दामले मास्तर आठवले.) लोकांचे सल्ले मात्र चालूच होते... 'व्यवस्थित स्वस्थ पाडून राहा', 'विश्रांती घ्या' ईथपासून 'पर्वती चढून-उतरून या' इथपर्यंत सूचना मिळाल्या. (एकानं 'सिंहगड'सुद्धा सुचवला!) 'प्राणायाम', 'योगासनं' पासून 'रेकी'पर्यंत अतिरेकी सल्लेही मिळाले! काही उत्साही परोपकारी मंडळींनीजेव्हा 'मसाज', 'मालिश' असे शब्द उच्चारले, तेव्हा मा्त्र डॉक्टरांनी मला तर्हेतरहेच्या नळ्यांनी आणि सुयांनी जखडून टाकलं आणि लोक चार हात दूर राहूनच मला पाहू लागले. हळूहळू माझ्या भोवतीचा हा सुया-नळ्यांचा वेढा वाढू लागला. (अगदी दिलेरखान आणि मिर्झा राजे जयिसंग यांनी घातलेल्या पुरंदरच्या वेढयासारखा!... मला हा विचार मनात येताच हरितात्या आठवले.) यानंतर माझी रवानगी आय. सी. यु.मधे (बालेकिल्ल्यावर?) करण्यात आली... अशा विचारांतच मला झोप लागली...मी डोळे उघडले तेव्हा आय. सी. यु.च्या काचेतून मला बघणारी माणसं मला दिसली. मी हसायचा प्रयत्न केला; पण जमत नव्हतं. अरे! पण हे काय? या सगळ्यामाणसांचे चेहरे असे का? यांच्या डोळ्यांत पाणी का? मी हे असे शून्यात नजर लावलेले, भकास, उदास चेहरे कधीच पाहिले नव्हते आतापर्यन्त! (अगदी 'बटाट्याच्या चाळी'च्या कर्यक्रमाच्या वेळेची लोकांची कुरकुरही बटाट्याच्या चाळीबद्द्ल नसून बटाट्याच्या वेफसर्ची आहे हे जाणून घेतलं होतं मी!) आणि हे असे सगळे चेहरे माझ्यामुळे? ज्यांनी हसावं म्हणून मी कायम प्रयत्न करत आलो, त्यांचे चेहरे माझ्यामुळेच असे व्हावेत? नव्हतं सहन होत मला हे. (आणि त्यानाही.) मी डोळ्यांनी सुचवून पाहिलं मला काय म्हणायचं होतं ते. त्यांना कळलंचनाही ते! की कळूनही उपयोग नव्हता?... ते सगळे लोक समोर तसेच होते. अखेर मीच पुन्हा डोळे मिटले...अगदी कायमचेच...
आता ते सगळे लोक परत जातील आणि बहुधा माझी पुस्तकंत्यांना पुन्हा हसवतील... अगदी कायमचीच....

Vijay Tendulkar...

"I love to indulge in the physical process of writing. I enjoy this process even when there is nothing to be said..Give me a piece of paper, any paper, and a pen and I shall write as naturally as bird flies or a fish swims. Left to myself I scribble. And I never get tired of writing. I mean the physical process of writing. Lately I have learnt to work on a Word Processor. But I still prefer to write with my hand. Especially when I write in my mother-language i.e., Marathi. Writing gives me a pleasure which has no substitute. However tired I am, physically or mentally, the moment I pick up the pen and begin running it on a paper-any piece of paper-I feel good. I feel refreshed. I feel as if I am born again. Writing by itself is a luxury for me. When I write I forget myself. I forget my anxieties. I do not care what is around me… And I have written on the sick bed in the hospital in spite of my doctor's advice not to tax myself. He did not know and would not accept that writing was not taxing to me at all. On the contrary it was soothing. It was a great relief. It was joy…"

- Mr. VIJAY TENDULKAR

असंच काहीतरी

मला सजवण्या मागे, तुमचा काय बेत आहे माझया शरीराचा कोणता, अर्थ अभिप्रेत आहे फुल होऊन आतास, कुठे मी फुलू पाहतो कोण चार खांद्यावरुन, मला असं नेत आहे कधी ज्यांच्यासाठी मी, त्यांचं दूनिया होतो मला एकटं सोडताना, ते कोणत्या दुनियेत आहे आजवर प्रत्येकाला, मी आधारच देत आलो मग माझा भार का, असा लाकडावर येत आहे ज्यांच्या पोटापाण्यासाठी, मी वणवण फिरलो माझ्या भोवती फिरून, का तोंडात पाणी टाकत आहे तेवलो मी त्यांच्यासाठी, प्रकाश मिळावा म्हणून अग्नीला कोण पुन्हा, नव्यानं अग्नी देत आहे मला नाही पटलं माझ्याच आप्तेष्टांचं वागणं सरणावरून उठलो, तर म्हणे भूतप्रेत आहे मातीचा लगाव मला, शेवटी मातीतच मिसळलो थोडाफार जे उरलो, ती राख गंगेत आहे आठवण माझी येताच, नजर फिरवा आभाळभर असंख्य रुपात लुकलुकत, मी त्याच्या कवेत आहे समजू नका मी गेलो, आहे अजून तुमच्यातच मरणावरच्या प्रत्येक कवितेत, जिवंत भूमिकेत आहे प्रत्येक जबाबदारी मी, यशस्वी रित्या पार पाडली माझी जबाबदारी त्यांच्यावर, मी कोणत्या भूमिकेत आहे जन्मापासून कोणी पुढे, तर कोणी मागे आहे उभं आज मी एकटाच, मी नक्की कोणत्या रांगेत आहे- सनिल पांगे

आँम्‍लेट

कोंबडीच्‍या अंड्‍यामधून बाहेर आलं पिल्‍लू;
अगदी होतं छोटं आणि उंचीलाही टिल्‍लू !
कोंबडी म्‍हणाली पिल्‍लूबाळ, सांग तुला काय हवे?
किडे हवे तर किडे, दाणे हवे तर दाणे;
आणून देईन तुला हवे असेल ते खाणे !
पिल्‍लू म्‍हणाले,"आई दुसरे नको काही
छोट्‍याशा कपामधे चहा भरुन दे,
मला एका अंड्‍याचे आँम्‍लेट करून दे !!"

- मंगेश पाडगावकर

कुसुमाग्रजांच्या स्म्र्रुतिला विनम्र अभिवादन करून...

दूरस्थ कुणी दे तुझ्या करी ही कविता
वाहते जिच्यातून त्याची जीवन सरिता

खळखळे अडखळे सुके कधी फेसाळॆ
परी अखंड शोधे वाट समुद्राकरिता

खडकाळ प्रांत तो ही जेथून निघाली
पथ शोधित आली रानातून अकेली

नच रम्य राउळे कलापूर्ण वा घाट
तीरावर तुरळक परी अंकुरती वेली

नव पर्णांच्या ह्या विरळ मांड्वाखाली
होईल सावली कुणा कुणास कहाली

कोपेल कुणी शापील कुणी दुर्वास
ह्या जळोत समिधा भव्य हवी व्रुक्षाली

"समिधाच सख्या या, त्यात कसा ओलावा,
कोठून फुलांपरि वा मकरंद मिळावा ?

जात्याच रुक्ष या, एकच त्या आकांक्षा
तव आन्तर अग्नी क्षणभर तरि फुलवावा!"

कवितासंग्रह - विशाखा